فیض سبحانی شرح منتخب الحسامی

کتاب حاضر «فیض سبحانی» است که مولانا حمیل احمد سکرودوی رحمه الله در شرح منتخب الحسامی نوشته است.

علمای گرانقدر کتب بیشماری در زمینه اصول فقه نوشته‌اند، اما کتاب منتخب حسامی از کتب معروف و مشهوری است که در نصاب درسی مدارس علوم دینی داخل است. علمای محقق، شروحات زیادی بر آن نوشته‌اند که درک آنها نیز نیاز به صلاحیت و شایستگی ویژه دارد که امروزه عموماً به چشم نمی‌خورد.

کتاب منتخب الحسامی مختصری است در اصول فقه بر مبنای اهل سنت که حواشی و شروح فراوان بر آن نگاشته شده است. نویسنده برای چند سال متوالی این کتاب را برای طلاب علوم نبوی تدریس نموده است و سپس آن را به فارسی و با دانش روز ترجمه نموده است.

اساس و بنیاد فقه اسلامی بر چهار چیز است: ۱- کتاب الله؛ ۲- حدیث رسول الله صلی الله علیه وسلم ۳- اجماع؛ ۴- قیاس. که اینها را اصول فقه می‌گویند. زمانی که پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم حضرت معاذ رضی الله عنه را به عنوان قاضی به سوی یمن فرستادند، از ایشان پرسیدند که بر اساس چه مستنداتی قضاوت خواهی کرد؟ ایشان پاسخ داد: با کتاب الله. دوباره فرمودند اگر در کتاب الله نیافتی چه خواهی کرد؟ پاسخ داد: بر اساس حدیث رسول خدا صلی الله علیه وسلم فیصله خواهم کرد. بار دیگر پرسیدند که اگر در حدیث نیافتی چه می‌کنی؟ گفت: از قیاس و اجتهاد کار می‌گیرم. پیامبر اکرم با دست مبارک خویش بر سینه‌ی حضرت معاذ رضی الله عنه زدند و فرمودند: «الحمد لله الذی وقق رسول رسول الله لما یرضی رسول الله»؛ یعنی تمام تعریف‌ها و ستایش‌ها برای خدایی است که فرستاده‌ی رسولش را به چیزی توفیق داد که پیامبرش از آن راضی است. 

علمای گرانقدر، کتاب‌های بی‌شماری در زمینه‌ی اصول فقه نگاشته‌اند. امام فاضل، عالم اصول و فروع علامه محمد حسام الدین این فن را در کتاب خویش «منتخب حسامی» به نحو احسن و مطلوب گرد آورد. کتاب منتخب حسامی از کتاب‌های معتبر و مشهور است که در نصاب درسی مدارس علوم دینی داخل است. علمای محقق، شروحات زیادی بر آن نوشته‌اند که درک آنها نیز نیاز به صلاحیت و شایستگی ویژه دارد که امروزه عموماً به چشم نمی‌خورد. از این رو، نیاز بود تا شرحی نگاشته شود که از طوالت و اختصار به دور بوده و مسیر اعتدال و میانه‌روی را در حل ابواب مغلق و مسایل پیچیده در پیش گیرد تا به افهام و تفهیم هر چه بیشتر کمک کند. این احسان مضاعف خداوند قدوس شامل حال گردید که حضرت مولانا جمیل احمد سکرودوی بعد از قوت الأخیار شرح نور الأنوار این ارمغان را در فن اصول فقه به اهل علم و دانش عرضه داشتند. این شرح با قلمی روان و شیوا به حل مسایل پرداخته است.

از ویژگی‌ها و صفات بارز مولانا جمیل احمد این است که مسایل مغلق را به شکلی بسیار واضح حل می‌کند که شما در جاهای زیادی از این شرح شاهد آن خواهید بود. منزلت و جایگاه حضرت مولانا جمیل احمد بر همه‌ی اهل علم آشکار است و نیازمند به تعریف نمی‌باشد.