تفسیر فتح العزیز

امام العلماء رئیس الفضلاء علمه، محدث، شاه عبدالعزیز بن شاه ولی الله بن شاه عبدالرحیم عمری دهلوی رحمه الله، سردار علماء دوران خویش و سر تاج و چشم و چراغ دانشمندان ادوار گذشته می باشد، عده ای ایشان را به لقب ( سراج الهند) و عده ای دیگر به (حجة الله) ملقب کرده اند.

کار علمی دیگر حضرت شاه صاحب رحمه الله و نقش اصلاحی شان به صورت تفسیر ( فتح العزیز ) است که با نام های

تفسیر عزیزی و بستان التفاسیر نیز موسوم و معروف گردید و ان تصنیف مستقلی است که شاه صاحب رحمه اییه که با دیکته شخصی شان ترتیب یافته است، بنا به تصریح خود شاه صاحب رحمه الله، این مجموعه ای است از سوره الفاتحه، سوره بقره و بعد از سوره الملک تا آخر قرآن.

اما سوره بقره بنا به عللی نا معلوم به اتمام نرسید فقط تا نزدیکی ربع جز دوم تا آیت ( و ان تصوموا خیر لکم ) چاپ شده است.

در این تفسیر، آیات بطور قطعه قطعه با زبان فارسی (زبان دری آن زمان) بطور سلیس و روان ترجمه شده است و در ضمن ترجمه به تفسیر محققانه برگرفته از منابع مؤثق تفسیر مورد عنایت و توجه قرار گرفته است. 

در جاهای نیاز لغات مشگل حل شده اند، اسباب نزول، و احادیث مربوط به آیات، مباحث کلامی و منطقی، مسایل فروعی و فقهی، تعارض در بین آیات، وجه فرق آیات یک سوره با سوره یا یک آیه با آیه دیگر و وجه تعارض و حل آن تعارض و دهها علوم دیگر از ویژیگی های این تفسیر است که می توان این تفسیر را در ردیف تفاسیر معتبر از قبیل: التفسیر الکبیر و البحر المحیط و غرائب القرآن و رغائب الفرقان و روح المعانی و غیره قرار داد.