مراعات اختلاف اجتهادی در فقه اسلامی

خلاف عبارت از منازعه و مناقشه میان افراد متعارض و مخالف یکدیگر به منظور احقاق حق یا باطل است. اما خلاف فقهی عبارت از افتراق و اختلاف قولی یا عملی ناشی از دلیل است که آن در حقیقت نتیجه جستجوی قصد شارع توسط مجتهد است. مراعات خلاف هم عبارت از اعتبار دادن و ملاحظه کردن رأی مخالف است اما این که در مقام اجتهاد توجه به آرای دیگر مجتهدان و نظر در دلیل آنان و صدور فتوا بر وفق فتوای دیگران یا نزدیک به نظر آنان لازم است یا خیر خود محل اختلاف است. موضوع مراعات خلاف تمام اعمال و تصرفاتی است که حکمش از حیث محقق ساختن مقصود شارع محل اختلاف است و یا اینکه میان اولی و خلاف اولی مردد است. منشأ این مراعات در حقیقت، احتمال واقع شدن در نقیض مقصود شارع با انجام دادن آنچه که مطلقا خلاف اولی است می باشد. این تحقیق می کوشد با بررسی دیدگاه مذاهب درباره مراعات خلاف و نقش آن در تقویت مبانی اجتهاد راهکاری علمی و شرعی در جهت محقق ساختن وحدت عملی و احترام نهادن به رأی مخالف و استفاده از ظرفیت های نهفته در اجتهادات و آرای نظری مخالفان بمنظور تحقیق مصلحتی شرعی یا دفع مفسدت، در اختیار پژوهشگران و فقیهان و مجتهدان قرار دهد تا آنان توانایی تحمل و مراعات آراء و نظریات مخالفان را 
به طور آگاهانه داشته باشند. 
اشتراک