قلب و جان مایهی قرآن، آن دسته از مضامین است که تغییر اساسی در نگرش و روحیات فرد ایجاد میکنند. یعنی آن دسته از تعالیم قرآنی که نه شمایل ظاهری زندگی، بلکه تار و پودهای اصلی زندگی را دگرگون میکند.
روح قرآن نمیتواند از جنس «احکام فقهی و حقوقی» یا «باورهای کلامی» باشد. تحویل و تقلیل قرآن به «کتاب قانون»، نادیده گرفتن خاصیت روح انگیزی قرآن است. قوانین هرگز و هیچ کجا حیاتی تازه نیافریدهاند. تحولهای اساسی از رهگذر تغییر در نگرش و منش آدمیان رخ میدهد و نه تغییر قوانین.
روح قرآن آن دسته از مضامین است که مرتبط با روحیات و نگرش های معنوی است. روحیات و نگرشهایی از این دست: هستی عبث و باطل نیست؛ زندگی و رنج های آن، اسباب آزمایش و ابتلاست؛ رفتارهای ما آثار متناسب دارند و نظام جهان اخلاق است؛ رستگاری در گرو پارسایی و حد و مرزشناسی است؛ آدمی در برابر همنوعان خود مسئول است و باید در ازای احسان خدا، به دیگران احسان کند و ...